Czasami przygotowanie się do artykułu i przewertowanie najnowszych publikacji i statystyk płata nam figla. Miałam już w głowie pięknie ułożony, niemalże moralizatorski, wstęp jak to z uwagi na wynalezienie leków blokujących namnażanie się wirusa, które pozwalają z HIV żyć dłużej niż kiedykolwiek wcześniej, ludzie przestali się zakażenia bać. Z tego też powodu nie zabezpieczają się w trakcie stosunków seksualnych i liczba nowych zakażeń rośnie. I za tym lista objawów neurologicznych w AIDS. To się nazywa haczyk na czytelnika! Przyznam, że nie wyczytałam tego nigdzie, ale tak mi podpowiadała logika biorąc pod uwagę różne doniesienia prasowe, w tym o wzroście zachorowań praktycznie za całą naszą wschodnią granicą. Tymczasem wchodzę tu na stronę Państwowego Zakładu Higieny znaleźć Wam taki wykres i… muszę pisać inny wstęp.
Nie zrozumcie mnie źle, to bardzo dobrze, że zarówno liczba nowych zachorowań, jaki i śmiertelność chorych na AIDS maleją, ale popatrzcie uważnie na ten wykres – liczba zakażonych stale jednak rośnie. Ona nie spada ani nawet nie stoi w miejscu.
Do tego jak podawała dokładnie wczoraj dr Anna Marzec-Bogusławska, dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS “w naszym kraju wciąż u 48% osób zakażonych HIV rozpoznanie następuje zbyt późno”. “Osoby zakażone HIV wciąż żyją krócej od osób wolnych od zakażenia. I to o co najmniej 14 lat” dodała.
Długość długością, ale myślę, że zgodzicie się, że ważna jest też jakość tego życia. Oto lista chorób i objawów neurologicznych, które powinny skłonić do zbadania się w kierunku zakażenia wirusem HIV.
1. HAND, czyli zaburzenia poznawcze u zakażonych HIV (ang. HIV-associated neurocognitive disorders)
Związane z denegeracją neuronów, zmianami w mikrogleju i naczyniach mózgowych, zaburzenia poznawcze. Ocenia się, że przyspieszają starzenie się mózgu o około 20 lat. Dzielimy je na trzy okresy:
- ANI – bezobjawową (ang. asymptomatic neurocognitive impairment) – gdzie drobne obniżenie funkcji poznawczych “jest, ale go nie widać”
- MND – umiarkowane zaburzenia (ang. mild neurocognitive disorders) – tutaj zaburzenie funkcji poznawczych może łagodnie upośledzać codzienne funkcjonowanie
- HAD – otępienie (ang. HIV-associated dementia) – gdzie istotnie zaburzone są codzienne czynności z uwagi na otępienie w przebiegu zakażenia HIV
Na podstawie obecności HAND zakażenie HIV podejrzewa się i następnie potwierdza badaniami krwi u ok. 3% chorych, a u chorych już zakażonych, któryś z powyższych okresów HAND stwierdza się u nawet 1/4 z nich.
(W tym artykule oraz w tym wpisie piszę o innych przyczynach problemów z pamięcią.)
2. Mielopatie, czyli choroby rdzenia kręgowego
Mogą objawiać się:
- niedowładem spastycznym (“sztywnym”) kończyn dolnych
- zwiększonym napięciem mięśniowym z wygórowanymi odruchami ścięgnistymi (np. “wyrzucanie” nogi po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym poniżej kolana)
- dodatnim objawem Babińskiego
- zaburzeniami czucia
- nietrzymaniem moczu i stolca (o innych powodzie takich dolegliwości możecie przeczytać tutaj)
- zaburzeniami erekcji (w tym artykule poznacie inną ich przyczynę)
3. Neuropatie obwodowe, czyli choroby nerwów obwodowych
Mogą być związane z samym zakażeniem HIV lub wynikać z działania niepożądanego leków retrowirusowych, tzn. leków hamujących namnażanie się wirusa. Dwie główne postacie to:
- dystalna neuropatia czuciowa, gdzie objawami są głównie parestezje – wrażenia, odbierane jako nieprzyjemne, pod postacią drętwienia, mrowienia, uczucia zmiany temperatury czy “przechodzenia prądu”. Najczęściej, podobnie jak w cukrzycy, w miejscach “rękawiczek i skarpetek”.
- zapalna polineuropatia demielinizacyjna – zarówno przewlekła jak i ostra (tzw. zespół Guillaina-Barrego). Przy czym leczenie zwykle stosowane w tym ostatnim, immunoglobuliny i plazmaferezy, jest nieskuteczne. Chorzy najczęściej skarżą się na osłabienie mięśni i nieznaczne zaburzenia czucia.
4. Miopatie, czyli choroby mięśni
Tak jak neuropatie mogą wynikać z zakażenia HIV jako takiego lub być działaniem niepożądanym stosowanych na HIV leków (głównie azydotymidyny). Mogą mieć postać tylko odchyleń laboratoryjnych (podwyższona CK = kinaza kreatynowa) albo bólów mięśniowych z ich osłabieniami.
5. Zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
Zarówno tzw. aseptyczne, wynikające z samego zakażenia HIV, jak i spowodowane dodatkowymi zakażeniami ujawniającymi się przy związanym z HIV upośledzeniu odporności (np. gruźlicze, kryptokokowe czy kiłowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych). Objawami mogą być:
- bóle głowy
- gorączka
- nudności i wymioty
- zaburzenia widzenia
Końcowym stadium, w przypadku kryptokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, jest śpiączka mózgowa.
6. Postępująca leukoencefalopatia wieloogniskowa (PML, ang. progressive multifocal leukoencephalopathy)
Jest to choroba demielinizacyjna (powodująca rozpad osłonek mielinowych otaczających włókna nerwowe) spowodowana uaktywnieniem się utajonego zakażenia wirusem JC (JCV, ang. John Cunningham virus) pod wpływem HIV. Objawami tej choroby są:
- otępienie i inne zaburzenia poznawcze
- porażenia połowicze
- niedowłady nerwów czaszkowych, np. niedowład nerwu twarzowego
- ataksja, czyli niezborność ruchów
- napady padaczkowe
- zaburzenia mowy
- zawroty głowy
- jednooczne zaburzenia widzenia
7. Zakażenie wirusem cytomegalii (CMV)
Mamy tu do czynienia również z ujawnieniem się utajonego (wcześniej bezobjawowego) zakażenia CMV. Zwykle występuje już w bardzo zaawansowanym okresie AIDS (< 50 limfocytów CD4+/μl). Objawami mogą być:
- różne zaburzenia świadomości: splątanie, senność, majaczenie czy śpiączka
- drgawki
- gorączka
- zaburzenia chodu
- nietrzymanie moczu i stolca
- bóle pleców
- różne zaburzenia czucia
8. Toksoplazmowe zapalenie mózgu
U pacjentów z AIDS jest najczęściej wznową przebytego kiedyś zakażenia, rzadziej “świeżą” infekcją. Przy czym u około połowy wszystkich dorosłych występują przeciwciała świadczące o kontakcie z pierwotniakiem Toxoplasma gondii powodującym toksoplazmozę. Objawami toksoplazmozy ośrodkowego układu nerwowego mogą być:
- zaburzenia poznawcze
- zaburzenia świadomości
- bóle głowy
- drgawki
- porażenia czy niedowłady
9. Chłoniaki ośrodkowego układu nerwowego
Są to nowotwory złośliwe ośrodkowego układu nerwowego wywodzące się z układu limfatycznego. Ich objawy to m.in.:
- bóle głowy
- zaburzenia pamięci
- zaburzenia świadomości
- nudności i wymioty
- uszkodzenia nerwów czaszkowych, w tym nerwu wzrokowego
- inne objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego
(O różnych objawach guzów mózgu, w tym o wzmożonym ciśnieniu wewnątrzczaszkowym, piszę w artykule 13 sygnałów, że to może być guz mózgu)
HIV to nie “tylko” sama diagnoza, z którą można “jeszcze trochę pożyć”. To nie “tylko” zapalenie płuc czy mięsaki Kaposiego, o których słyszeli niektórzy. To nie tylko “łyknięcie” leków (a raczej ich garści). To także poważne następstwa neurologiczne opisane powyżej, z nowotworami mózgu, drgawkami i otępieniem włącznie. Każdy powinien znać swój “status HIV”, ale pacjenci neurologiczni koniecznie.
Dzisiaj Światowy Dzień Walki z AIDS, ale pamiętajcie proszę, że najlepszy dzień na badanie to zawsze “dzisiaj” – niezależnie jaką mamy datę.
Tutaj znajdziecie listę miejsc, gdzie bezpłatnie i anonimowo można zbadać się w kierunku nosicielstwa wirusa HIV:
fot. pixabay.com; http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/hiv_aids/index.htm