Odkładanie na później. W mniejszym lub większym stopniu robimy to wszyscy. Doba ma tylko 24 godziny a tydzień tylko 7 dni. Mit, że „możesz wszystko“, jest właśnie tylko tym – mitem.
Żebym stanęła na głowie (czego zresztą nie potrafię), to nie zostanę światowej sławy pianistką koncertową. To nie tylko kwestia naturalnych talentów czy włożonej pracy, ale zwyczajnie czasu. Wybierając coś, odmawiasz czemuś innemu. Życie, zwłaszcza to świadome własnych celów, to ciągłe wybory. Będziesz się wieczorem uczyć, to nie spotkasz się ze znajomymi (choćby wirtualnie). Chcesz spędzić jak najwięcej czasu z dzieckiem w weekend, to nie napiszesz kolejnego artykułu na bloga ani nie „podgonisz“ pracy.
Jeśli jednak mamy już sprecyzowane cele, to czy są osoby, którym jakoś sprawniej to idzie? Dla których odkładanie na później w większości nie istnieje? Oczywiście! Dlaczego tak jest? Czy im “bardziej zależy” mimo, że oboje wiecie, że Wasze cele (być może zupełnie inne) długoterminowo będą dla Was korzystne? Powiesz może, że to kwestia silnej woli lub organizacji? Niekoniecznie.

Odkładanie na później – wieczna walka emocji i rozsądku
Badania przy użyciu rezonansu magnetycznego zidentyfikowały dwa regiony w mózgu, których wielkość i połączenia odpowiadają za kontrolę zachowań. To ciało migdałowate i grzbietowa część przedniego zakrętu obręczy (ang. DACC – dorsal anterior cingulate cortex).
Większe ciało migdałowate i mniej wyrażona funkcjonalność połączenia pomiędzy grzbietową częścią przedniego zakrętu obręczy a ciałem migdałowatym właśnie, jest łączona przez naukowców ze słabą kontrolą zachowań.
Oba te regiony mózgu należą do układu limbicznego i już od jakiegoś czasu wiąże się je z monitorowaniem impulsów.
Podstawowym zadaniem ciała migdałowatego jest ocena spotykających nas sytuacji oraz ich możliwych rezultatów. W wyniku tego mamy być „ostrzeżeni“ przed możliwymi negatywnymi konsekwencjami podejmowanych działań.
Grzbietowa część przedniego zakrętu obręczy natomiast, używa tych informacji do wybrania działania do podjęcia. DACC dodatkowo tłumiąc rywalizujące zachowania i emocje, zapewnia pomyślne wykonanie wybranych zadań.
Kontrola zachowań będzie działać wadliwie, gdy zostanie zaburzona współpraca pomiędzy ciałem migdałowatym a DACC. Dodatkowo większe ciało migdałowate może wiązać się z większym lękiem przed niepożądanymi skutkami rozważanego działania. Jeśli jesteś w grupie osób z taką „urodą“ mózgu, możesz mieć skłonność do wahania. Odkładanie na później jest można powiedzieć częścią Ciebie.
Odkładanie na później – neuroplastyczność na ratunek
I tyle? Pozamiatane? Mogę się „rozgrzeszyć“, że „już tak mam“ i nic z tym nie zrobię? Tak i nie. Oczywiście, że masz prawo „odpuszczać“ i odkładać na później niezależnie od budowy Twojego mózgu. Jednak teorie jakoby anatomia była naszym całym mitycznym przeznaczeniem odłożono do lamusa.
Udowodniona w 1969 roku teoria neuroplastyczności głosi, że mózg na każdym piętrze organizacji ma zdolność do zmiany. Zarówno do ogólnie znanego uczenia się i zapamiętywania, jak i adaptacji i reorganizacji poprzez remodeling istniejących połączeń nerwowych lub wytwarzanie nowych.

5 metod realizacji swoich celów
Kluczem do skutecznej realizacji celów jest powiązanie spodziewanych, długofalowych, pozytywnych efektów z obecnymi działaniami. Musisz sprawić by to, co będzie dla Ciebie dobre na dłuższą metę, wywoływało przyjemność już teraz.
1. Dostosuj cel
Zamiast ufiksowywać się na przebiegnięciu maratonu czy napisaniu książki, powiedz sobie: “dzisiaj pobiegam” lub “będę pisać przez godzinę”.
Pomocne w motywacji mogą okazać się też aplikacje, gdzie staramy się nie złamać łańcuszka konkretnego nawyku czy liczące nasze kroki. Wszystko w zależności od “dużego” celu.
2. Skup się na tu i teraz
Zrób listę zadań. Następnie ustal priorytety w zależności od dostępnego czasu, poziomu ich skomplikowania, ale też sytuacji życiowej czy samopoczucia. Realistycznie będzie ich trzy do pięciu.
3. Usuń konieczność decydowania
Warto przygotować się zawczasu. Łatwiej sięgnąć po coś niezdrowego, gdy nie zabraliśmy lunchu. Tak samo jak buszować po sieci zamiast pracować, gdy mamy telefon pod ręką a na pulpicie otwartych kilka zakładek przeglądarki oraz aplikacji.
Przygotuj wieczorem lunch do pracy a przy drzwiach postaw torbę z rzeczami do biegania czy fitnessu. Możesz także wyłączyć powiadomienia w telefonie lub zostawić go w innym pokoju.
Pracujesz na komputerze? Wypróbuj aplikacje do blokowania wybranych stron (np. Facebook, YouTube, Onet) czy programów na Twoim laptopie (np. poczty). Takim rozwiązaniem jest np. Freedom – pierwsza taka aplikacja (płatna, z darmowym 7-dniowym okresem testowym). Obecnie testuję aplikację Cold Turkey, która w wersji podstawowej (blokuje tylko strony internetowe) jest darmowa.
4. Tylko 5 minut
Bardzo, bardzo nie chce Ci się czegoś zrobić? Na samą myśl Cię odrzuca, mimo, że to jeden z kroków do Twojego celu? Trzeba “obejść” emocjonalną reakcję układu limbicznego. Często jest to strach – przed porażką bądź oceną innych.
Powiedz sobie, że będziesz to robić tylko przez 5 minut. Tylko 5. Z dużym prawdopodobieństwem poświęcisz temu zadaniu o wiele dłużej. Kto wie? Może nawet je skończysz?
Gdy już zaczniesz okaże się, że zadanie nie jest aż tak straszne. Może masz już takie doświadczenie, gdy pełna energii po treningu lub zadowolona z czystości w domu, sama się sobie dziwiłaś czemu to odkładałaś?
5. Trening mindfulness
Zaledwie 8-tygodniowa praktyka medytacji uważności zmniejsza wielkość ciała migdałowatego. Zwiększa zarazem objętość kory przedczołowej, odpowiedzialnej za planowanie i “wyciszanie” silnych stanów emocjonalnych pochodzących m.in. z układu limbicznego.
Wyćwiczenie nawyku regularnej medytacji samo w sobie może być celem, który Twój mózg będzie chciał sabotować. Wypróbuj cztery powyższe sposoby, by móc skorzystać z dobrodziejstw także tej metody, pokonać odkładanie na później i dorzucić tę technikę do swojego arsenału.
Już poznanie powyższych neuroanatomicznych podstaw odkładania na później daje Ci pewną przewagę. Wiedząc, że to kwestia funkcjonowania ludzkiego mózgu przestajesz widzieć się jako “tę leniwą” czy “niezorganizowaną”. Odciąża cię to emocjonalnie, a to już pierwszy krok, by wziąć realizację planów w swoje ręce.
Zbrojona w wiedzę z zakresu neuroanatomii dostosuj powyższe metody do swoich celów i swojego życia. Próbuj. Eksperymentuj. Dopasowuj.
Co Ty chcesz wreszcie przestać odkładać? Aktywność fizyczną, zdrowe odżywianie czy może ukończenie kursu online? Jednego na pewno nie warto odkładać – wprowadzania tych technik w życie.
TO MOŻE CIĘ TAKŻE ZAINTERESOWAĆ:
- Warto być tu i teraz – wprowadzenie do zalet treningu mindfulness.
- Mała metoda wprowadzania dużych zmian – o tym jak małe kroki, skuteczniej niż rewolucje, doprowadzą Cię do celu.
- Opanować lęk – praktyczny poradnik podczas pandemii koronawirusa – artykuł o technikach redukcji lęku, niekoniecznie tylko w czasach zarazy.